.png)
Dziecko przychodzi na świat wyposażone w odruchy umożliwiające mu przeżycie. Są one zwane odruchami pierwotnymi. Po przyjściu na świat pozwalają na natychmiastową reakcję na nowe środowisko i zmienne potrzeby. Pojawiają się jako niezależna od woli dziecka reakcja na określone bodźce. Są one automatyczne, mimowolne i stereotypowe i są odpowiedzią na określony bodziec sensoryczny. Odruchy te stanowią podstawę rozwoju ruchowego i kształtowania odpowiednich funkcji mózgu człowieka.
Cechą charakterystyczną odruchów pierwotnych jest ich ograniczony czas występowania. Pojawiają się jeszcze w życiu płodowym i powinny być stopniowo wygaszane najpóźniej do ukończenia przez dziecko 1 roku życia. Wygaszanie odruchu często wiąże się z nabyciem przez dziecko nowej umiejętności i polega na powstrzymaniu jednej funkcji przez rozwój drugiej (druga funkcja zostaje zintegrowana przez pierwszą).
Gdy to nastąpi, na miejsce odruchów pierwotnych pojawi się następna grupa odruchów zwanych posturalnymi, których zadaniem jest pomoc dziecku w radzeniu sobie z siłą grawitacji i dostarczanie podstaw do automatycznej kontroli równowagi, postawy ciała i swobody ruchów.
Najbardziej znanymi i kojarzonymi przez rodziców, ze względu na łatwe zaobserwowanie, są Odruch Moro, Odruch chodu automatycznego lub Odruch chwytny. Jednak odruchów pierwotnych jest znacznie więcej. Każdy z nich jest niezwykle ważny i ma ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka, nie tylko w odniesieniu do pełnionej w danym momencie funkcji, ale też dla rozwoju określonych umiejętności w przyszłości. Przykładem może być Odruch Moro. Odruch ten wspomaga zaczerpnięcie pierwszego oddechu w momencie narodzin, a w pierwszych miesiącach życia dziecka jego zadaniem przywołanie pomocy. Ma też wpływ na rozwój prawidłowego oddychania. W życiu dorosłym zaś wpływa na reakcje na nagłe bodźce oraz umiejętność panowania nad emocjami.
Zdarza się, że dziecko rodzi się z brakiem lub osłabionym odruchem lub odruch jest nadaaktywny, czyli zbyt nasilony. Bywa też tak, że odruch pozostaje aktywny, mimo iż powinien się już wygasić (zintegrować).
Jeżeli odruchy pierwotne nie ulegną integracji i pozostaną aktywne określane są jako nieprawidłowe - zakłócają kształtowanie się dojrzałości układu nerwowego oraz świadczą o jego niedojrzałości.
Może to spowodować różnego rodzaju:
problemy sensoryczno-motoryczne
problemy z zachowaniem i emocjonalne
trudności w uczeniu się
W takich przypadkach zastosowanie znajduje Neurosensomotoryczna Integracja Odruchów wg. Swietłany Masgutowej (Masgutova Neurosensorimotor Reflex Integration – MNRI®).
Program MNRI® został opracowany przez dr psychologii rozwojowej i edukacyjnej Swietłanę Masgutową na bazie jej wieloletnich badań nad rozwojem ruchowym oraz doświadczeń w pracy terapeutycznej na całym świecie. Skierowany jest zarówno do dzieci jak i do dorosłych z takimi wyzwaniami jak:
porażenie mózgowe,
autyzm,
zachowania agresywne,
lęki i fobie,
opóźnienie w rozwoju umysłowym,
zaburzenia mowy,
zaburzenia integracji sensorycznej,
nadpobudliwość psychoruchowa,
opóźniony rozwój psychomotoryczny i umysłowy,
trudności w nauce (dysleksja, dyskalkulia, problemy w zorganizowaniu uwagi i w zapamiętywaniu),
wylewy i udary mózgu.
Terapia MNRI® podzielona została na kilka programów, które stosuje się w miarę potrzeb:
Neurosensomotoryczna Terapia Taktylna
Neurostrukturalna Integracja Schematów Odruchów
Archetypy Rozwoju Ruchowego
Integracja Odruchów Ustno-Twarzowych
Neurosensomotoryczna Integracja Odruchów Wzrokowo-Słuchowych
Repatterning Schematów Odruchów
Program Neurostrukturalnej Integracji Schematów Odruchów polega na diagnozie schematów pierwotnych ruchów i odruchów oraz korekcji, usprawnienia i integracji układu ruchu pierwotnego i schematów odruchów w przypadku ich nieprawidłowego funkcjonowania. Innymi słowy osoba z problemami w tym zakresie zostaje poddana diagnozie, a następnie dobierane są odpowiednie zestawy ćwiczeń. Ćwiczenia te mogą być aktywne dla osób współpracujących z terapeutą, lub bierne - dla dzieci młodszych lub osób, które ze względu na poziom funkcjonowania
nie podejmują współpracy.
Program Integracji odruchów skierowany jest dla osób z wyzwaniami w rozwoju w celu pomocy w usprawnieniu ich fizycznego funkcjonowania oraz rozwoju poznawczego. Zadaniem programu jest wspieranie procesu integracji odruchów, która daje podstawę do optymalnego funkcjonowania motoryki (dużej i precyzyjnej), a także służy kształtowaniu procesów umysłowych, nawyków zachowania i komunikacji, uczenia się oraz ogólnego rozwoju.
Ignorowanie motorycznego rozwoju dziecka może skutkować pojawieniem się deficytów rozwojowych na różnych poziomach - fizjologicznym, poznawczym, neurorozwojowym,
rozwoju osobistego w różnych momentach życia.
Osłabione odruchy, nadaktywne lub przetrwałe mają znaczący wpływ na zaburzenia zarówno w sferze ruchowej, poznawczej jak i emocjonalnej dziecka. Analiza odruchów pierwotnych może pomóc w wyodrębnieniu źródeł problemu dziecka i zastosowaniu skutecznej formy terapii.
Literatura:
Goddard S. (2004). Odruchy, uczenie i zachowanie. Klucz do umysłu dziecka. Warszawa: Wyd. Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologii Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów
Masgutova S. Akhmatova N. (2005). Integracja odruchów dynamicznych posturalnych z układem ruchowym całego ciała. Warszawa: Wyd. Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologi Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów.
© 2008 dr S. Masgutova i Międzynarodowy Instytut dr Swietłany Masgutowej Rozwoju Ruchowego
i Integracji Odruchów